İnsanlar gerçeklikten kopup hayal dünyasına girme eğilimindedir. Peki hayal kurmak ruh sağlığınız için iyi mi yoksa kötü mü?
İster trafikte sıkışmış olalım ister bir toplantıya katılıyor olalım, bazen zihnimizin kısa bir süreliğine dolaşmasına izin veririz – tıpkı gün ortasında bir rüyaya dalmak gibi. Çok ihtiyaç duyduğumuz bir tatili ya da en sevdiğimiz yemeği yemeyi düşünebiliriz. Bu düşünceler yakın çevremizle ilgili değildir. Hayal kurmak bizi bir süreliğine rahatlatabilir. Hayatımızdaki baskı ve stres düşünüldüğünde hepimizin yapması gereken bir aktivite gibi görünüyor. Ancak hayal kurmak ruh sağlığınız için kötü olabilir mi?
Hayal kurmak nedir?
Hayal kurmak, insanların yakın çevreleriyle veya mevcut görevleriyle ilgisi olmayan spontane, genellikle canlı ve sürükleyici fanteziler veya düşüncelerle meşgul oldukları zihinsel bir aktivitedir. Psikiyatrist Dr. Rahul Rai Kakkar, hayal kurmanın genellikle can sıkıntısı, rahatlama ya da sadece zihnin dolaşması ile tetiklenen, gerçeklikten uzaklaşarak bir hayal dünyasına sürüklenmeyi içerdiğini söylüyor.
Hayal kurmanın faydaları nelerdir?
Hayal kurmak sizin için faydalı olabilir. Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlanan 2020 tarihli bir araştırmaya göre, hayal kurmak yaratıcılığı geliştirmeye yardımcı olabilir. Bu, insanlar hayal kurduklarında alternatif senaryoları ve olasılıkları keşfedebildikleri için gerçekleşebilir.
-Hayal kurmak çözümler üzerinde düşünmek ve farklı bakış açılarını değerlendirmek için zihinsel bir alan sağlayarak problem çözmeye yardımcı olur.
-Hayal kurmak, günlük yaşamın baskılarından geçici bir kaçış sunarak rahatlamayı ve stresten kurtulmayı teşvik edebilir.
Hayal kurmak sizin için ne zaman kötü olabilir?
Ara sıra hayal kurmak normal ve hatta faydalı olsa da, aşırı veya kontrol edilemeyen hayal kurma altta yatan ruh sağlığı sorunlarına işaret edebilir. Uzmanlar, hayal kurmanın günlük işleyişe, üretkenliğe ve ilişkilere müdahale ederek gerçeklikten kopma hissine, hayattan memnuniyetsizliğe ve önemli görevlere odaklanmada zorluklara yol açabileceğini belirtiyor.
Uyumsuz hayal kurma nedir?
Uyumsuz hayal kurma, hayal kurmanın aşırı, zorlayıcı ve günlük yaşamı bozucu hale geldiği bir durumu ifade eder. Uyumsuz hayal kuran kişiler genellikle sorumluluklarının ve sosyal etkileşimlerinin zararına olacak şekilde ayrıntılı fanteziler içinde kaybolmuş saatler geçirirler. İnsanların bir başa çıkma mekanizması olarak kendi iç dünyalarına kaçtıkları bir tür dissosiyatif davranış olarak kabul edilir. Uyumsuz hayal kurmanın belirtileri şunlardır:
- Önemli görevleri veya yükümlülükleri ihmal edecek kadar hayal kurarak aşırı miktarda zaman harcamak.
- Hayal kurma dürtüsünü kontrol etmekte güçlük çekme.
- Hayal kurma nedeniyle sıkıntı veya bozulma yaşama
- Çabalarına rağmen hayal kurmayı durduramama veya sınırlayamama.
Uyumsuz hayal kurmanın nedenleri nelerdir?
Uyumsuz hayal kurmanın kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak çeşitli faktörler gelişimine katkıda bulunabilir. Dr. Kakkar, bunların depresyon, anksiyete veya travma gibi altta yatan psikolojik durumların yanı sıra yüksek düzeyde fantezi eğilimi veya kaçma eğilimi gibi kişilik özelliklerini de içerdiğini söylüyor. Stres, can sıkıntısı veya sosyal izolasyon gibi çevresel faktörler de rol oynayabilir.
Uyumsuz hayal kurmak ruh sağlığını nasıl etkileyebilir?
International Journal of Mental Health and Addiction’da yayınlanan 2022 tarihli bir araştırmaya göre, uyumsuz hayal kurma ile anksiyete ve depresif bozukluklar da dahil olmak üzere bir dizi psikopatolojik alan arasında bir ilişki vardır. İşte ruh sağlığı ve genel refah üzerinde yaratabileceği bazı olumsuz etkiler.
- Yalnızlık, yabancılaşma ve gerçeklikten memnuniyetsizlik duygularını şiddetlendirebilir.
- Uzun süreli hayal kurma dönemleri üretkenliğin azalmasına, sosyal işlevlerin bozulmasına ve ilişkilerin sürdürülmesinde zorluklara yol açabilir.
- Ciddi vakalarda, anksiyete bozuklukları, depresyon ve Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi diğer ruh sağlığı durumlarının gelişmesine veya kötüleşmesine katkıda bulunabilir.
- Uyumsuz hayal kurmayı yönetmek için, şu anın farkındalığını artırmak üzere farkındalık teknikleri uygulayabilirsiniz. Ayrıca odaklanmak ve meşgul olmak için belirli hedefler ve programlar belirleyebilirsiniz. Anksiyete veya travma gibi altta yatan sorunlar için ruh sağlığı uzmanlarına da ulaşmalısınız.
